Çocukluk Çağında Obezite

Obezite ölümcül sonuçlar doğurabilecek ve dünya genelinde giderek artan, tedavi edilebilen bir sağlık problemidir. Vücudun harcadığından fazla kalori alması ve bu fazla kalorilerin yağ olarak depolanması sonucu oluşan bir hastalıktır. Obezite sadece yetişkinlerde değil  artık çocuklarda da sıklıkla görülmekte ve gelişimlerini olumsuz etkileyerek birçok rahatsızlığa sebep olabilmektedir.

Günümüzde çocuklarda obezite görülme sıklığı giderek artmaktadır. Çocukluk çağında problem olan obezite, gelecekte de yetişkinlik döneminde birçok sağlık problemine yol açabilmektedir.  Yapılan incelemelerde çocukluk döneminde şişman olanların ortalama % 30’unun erişkin dönemde de şişman olabileceği belirlenmiştir.  Kısacası çocukluk çağındaki obezite yetişkinliği de tehdit edebilmektedir.

Yetişkinlerde bir kişinin obez olup olmadığı vücut kitle indeksi (VKİ) ile belirlenirken çocuklarda ise yaş ve cinsiyete göre hazırlanan VKİ persentil eğrileri kullanılmaktadır.

Rölatif ağırlık=  (Hastanın ölçülen ağırlığı/ Aynı boydaki normal çocuğun ağırlığı) × 100

Bu hesaplama sonucu eğer VKİ persentil >85 aşırı kilolu

VKİ persentil >90 obez olarak değerlendirilmektedir.

Bunun dışında yaşa göre vücut ağırlığı, boya göre vücut ağırlığı, deri kıvrım kalınlığının ölçülmesi, Beden Kitle İndeksi  Z Skoru gibi  farklı yollarla da ölçüm yapılmaktadır.

Çocuklarda obeziteye sebep olan birçok etken bulunmaktadır. Bunlar;

Çevresel faktörler

• Beslenme şekilleri (yemek tarzı, tüketilen besinler, sağlıksız beslenme, emzirme döneminde yaşanan problemler)
• Irk
• Fiziksel olarak yeterli aktivitede bulunmama (daha az yürüme koşma, daha çok oturma ve uzun süre hareketsiz kalma, teknolojik alanlar, oyun alanlarının azlığı vb )
• Aile etkeni (genetik, ebeveynlerin çalışma sistemi, beslenme alışkanlıkları)
• Sosyal çevre (büyük şehirlerde yaşama, yeteri kadar güvenilir açık alanın bulunmaması)
• Psikososyal sorunlar (aile içi problemler, tek çocuk olma vb)

Genetik

Genetik yatkınlık da obeziteye sebep olan etkenlerden birisidir. Ailede obezite sorunu varsa çocukta da bu problemi yaşama riski yüksektir. Yapılan araştırmalarda anne-baba obez olan çocukların yaklaşık %80’ine yakını da obezite görülmüştür.

Obezite yetişkinlerde olduğu gibi çocuklarda da ciddi sağlık problemlerine sebep olabilmektedir.

Bunlar,

• Vücut ağırlığından ve kol ve bacaklarda yağ birikmesinden dolayı yürümede gecikmeler yaşanır.
• Düztabanlık, bacaklarda eğrilik, çeşitli ortopedik sorunlar yaşanır.
• Obez çocuklar yaşıtlarına göre iridir ve erken gelişir. Bu da obez çocukların erken ergenliğe girmelerine ve büyümenin erken yaşta tamamlanmasına ve boy kısalığına sebep olur.
• Kilodan dolayı pişik, egzama, çatlak gibi deri problemleri yaşanır.
• Solunumda sıkıntılar meydana gelir. Koşma, zıplama gibi fiziksel hareketleri yaparken zorlanır. Ayrıca solunum yolu problemleri yaşama riskleri de yüksektir.
• Obezitenin yetişkinlerde sebep olduğu kalp damar hastalıkları, hipertansiyon, diyabet, kolesterol gibi hastalıklar çocuklarda da görülür.
• Sağlıksız beslenmeden dolayı gelişimlerinde sıkıntılar yaşanır, bağışıklık sistemi zayıflar,
• Erkek çocukların meme bölgesinde yağ toplanması yaşanır.

Obezitenin çocuklar üzerinde ciddi psikolojik etkileri de bulunmaktadır. Fiziksel olarak yaşıtlarından daha farklı görünmeleri dışlanmalarına ve özgüvenlerini kaybetmelerine sebep olabilmektedir. Hareket etmede zorlanmaları sebebiyle oyunlara katılmakta ve sürdürmekte zorluk yaşaması da arkadaş edinmelerinde sıkıntı yaşamalarına sebep olabilmektedir.. Özellikle bu dönemde yaşanan özgüven eksikliği ileriki yaşlarda da problem olacaktır. Ayrıca depresyona girme riskini de arttırmaktadır.

Çocuklarda bu kadar çok probleme sebep olan obeziteyi önlemek için öncelikle onlara mutlu ve sağlıklı bir yetişme ortamı sunulmalı. Sağlıklı bir aile ortamında çocuk da mutlu olacaktır. Çocukların haz duygusu ağızda başladığı için özellikle mutsuz ortamda yetişen çocuklarda yeme problemleri yaşanabilmektedir. Çocuk haz ve mutluluk duygusunu yemek yiyerek yaşamaya çalışabilmektedir. Bu da kilo problemlerine sebep olabilmektedir.

Sağlıklı bir beslenme düzeni obeziteyi önlemede çok önemlidir. Hızlı tüketim gıdalar, şekerlemeler, yüksek ve boş kalorili gıdalar, düzensiz beslenme, evde yemek yapılmaması gibi sebepler çocuğun aşırı kalori almasına sebep olmaktadır. Bu yüzden çocuğun düzenli ve sağlıklı öğünler tüketmesi sağlanarak obeziteden korunmasını aynı zamanda sağlıklı bir şekilde gelişmesini de destekler. Ayrıca bebeklerde anne sütü alımı çok önemlidir. Anne sütü alan çocuklarda obezite riski daha düşüktür.

Çocuklara fiziksel aktivite yapmalarını sağlayacak alanlar ve fırsatlar yaratılmalı, sportif aktivitelere yönlendirilmelidir. Açık alanlarda vakit geçirme ve hareket etmeleri konusunda desteklenmelidir. Uzun süre hareketsiz televizyon, tablet gibi teknolojik aletlerin başında uzun süre oturması kilo alımına ve obeziteye sebep olmaktadır. Bu yüzden bu aletlerin kontrollü bir şekilde kullanılması sağlanmalıdır.

Çocuklar model alarak öğrenirler. Onları yetiştiren yetişkinlerin davranışlarını örnek alırlar. Sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemiş olan yetişkin, çocuk için de iyi bir örnek olacak ve onu da böyle bir yaşam tarzına yönlendirecektir.